หลักสูตรเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้ดำเนินโครงการ สำรวจศึกษาแหล่งท่องเที่ยวในอารยธรรมสุโขทัย ในระหว่างวันที่ 14-16 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2563 จัดขึ้นสำหรับนักศึกษาสาขาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอกประวัติศาสตร์เพื่อการท่องเที่ยว โดยมีอาจารย์และนักศึกษาเข้าร่วมโครงการจำนวน 25 คน เพื่อสำรวจศึกษา เก็บข้อมูลภาคสนาม และจัดทำคลิปประชาสัมพันธ์แหล่งท่องเที่ยวในอารยธรรมสุโขทัย รวมทั้งยังเป็นการฝึกฝนการทำงานร่วมกันอย่างเป็นระบบ
“รายวิชา 428 333 แหล่งท่องเที่ยวตามประวัติศาสตร์ไทย มีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างศักยภาพของนักศึกษาในด้านการสำรวจข้อมูลภาคสนาม เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับภูมิหลังทาง ประวัติศาสตร์และแหล่งท่องเที่ยวในประเทศไทย ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ จนถึงปัจจุบัน และมีความสามารถในการเขียนเชิงประวัติศาสตร์เพื่อการท่องเที่ยว สามารถนำความรู้ที่ได้ศึกษาไปประยุกต์ใช้ในการท่องเที่ยว การประชาสัมพันธ์ และงานวิจัย รวมทั้งเพื่อเป็นการสั่งสมประสบการณ์และผลงานเพื่อต่อยอดในการเรียนและการฝึกงานในอนาคต”
ในวันแรกพวกเราได้เดินทางออกจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น เวลา 5.00 น. และมาถึงจังหวัดสุโขทัย เวลา12.30 น. ซึ่งสถานที่แรกที่ได้มาเยือน คือ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีสัชนาลัย ตำบลสารจิตร ตำบลหนองอ้อ ตำบลท่าชัย โดยอุทยานมีขอบเขตพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 45.14 ตารางกิโลเมตร
อุทยานแห่งชาติประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เป็นสถานที่ที่มีคุณค่าและมีความสำคัญอย่างมาก เพราะมีโบราณสถานและแหล่งโบราณคดีที่มีประโยชน์ต่อการศึกษาประวัติศาสตร์ และเป็นจุดเริ่มต้นของงานช่างในศิลปกรรมไทย อีกทั้งยังได้รับการยกย่องและขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกจากองค์การ UNESCO ตั้งแต่ พ.ศ. 2534 ร่วมกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยและ อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ภายใต้ชื่อ เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร
โดยภายในอุทยานมีโบราณสถานที่สำรวจแล้วในขณะนี้มากถึง 283 แห่ง โบราณสถานที่สำคัญที่เราได้ทำการสำรวจในวันนี้ได้แก่ วัดช้างล้อม วัดเจดีย์เจ็ดแถว และวัดนางพญา แหล่งโบราณคดีวัดชมชื่น วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง กลุ่มเตาเผาสังคโลก บ้านเกาะน้อย ซึ่งแสดงให้เห็นพัฒนาการในพื้นที่อย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายจนถึงสมัยอยุธยา
 |
| วัดช้างล้อม ศรีสัชนาลัย |
 |
| วัดเจ้าจันทร์ ศรีสัชนาลัย |
 |
| วัดพระศรีรัตนมหาธาติเชลียง |
ต่อมาได้เดินทางมาโบราณสถานที่ใกล้กัน คือ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง ซึ่งตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองศรีสัชนาลัยเชื่อกันว่า วัดแห่งนี้เคยเป็นศูนย์กลางของเมืองเชลียงมาก่อน ตั้งแต่สมัยพ่อขุนศรีนาวนำถม (ประมาณ พ.ศ 1780) ในพุทธศตวรรษที่ 18 วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเป็นวัดที่มีการผสมผสานรูปแบบศิลปะเขมร สุโขทัย และอยุธยา เช่น บนยอดซุ้มประตูเข้าทางวัดมีลักษณะรูปแบบศิลปะสมัยบายน ส่วนปรางค์ประธาน มีรูปแบบลักษณะสถาปัตยกรรมศิลปะแบบอยุธยา (ปราสาททรงฝักข้าวโพด) นอกนั้นส่วนใหญ่เป็นศิลปะสุโขทัย
 |
| เตาทุเรียง บ้านเกาะน้อย ศรีสัชนาลัย |
เวลา 16.00 น. ได้เดินทางไปเยี่ยมชม โบราณสถานบ้านเกาะน้อย ซึ่งเป็นแหล่งเตาเผาเครื่องสังคโลกโบราณโดยที่นี้ได้ค้นพบหลักฐานสำคัญมากมาย เกี่ยวกับกับการผลิตเครื่องสังคโลกซึ่งมีบทบาทสำคัญมากต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของสุโขทัยในยุคนั้น ตามบันทึกทางการประวัติศาสตร์พบว่าเครื่องสังคโลกของสุโขทัย โดยเฉพาะที่บ้านเกาะน้อยได้รับความนิยมอย่างมากทั้งในด้านคุณภาพและความงดงามอีกทั้งมีการส่งออกไปค้าขายยังประเทศจีนช่วยเพิ่มความมั่งคั่งให้แก่เศรษฐกิจของสุโขทัยและต่อเนื่องจนถึงสมัยอยุธยา
ปัจจุบัน บริเวณบ้านเกาะน้อย ซึ่งมีพื้นที่ตั้งอยู่ติดกับแม่น้ำยม มีการค้นพบเตาเผาสังคโลกเรียงรายริมแม่น้ำยมกระจายทั่วไปประมาณ 1.5 กิโลเมตร แต่มีการขุดพบแล้วประมาณ 200 เตา สำหรับเตาที่ถูกค้นพบนั้นมีการอนุรักษ์พร้อมทั้งจัดทำอาคารเพื่อจัดแสดง โดยมีกลุ่มเตาเผาที่สำคัญคือเตาเผาหมายเลข 61 มีเตาใต้ดิน 4 เตาเป็นเตาขุดลงไปในดิน ภาชนะที่พบส่วนใหญ่ เป็นไหขนาดใหญ่ สำหรับบรรจุน้ำและของแห้ง และเตาเผาหมายเลข 42 ที่ทำให้ทราบถึงพัฒนาการของเตาเผาและสิ่งผลิตจากเตาโดยพื้นใต้ดินมีการขุดพบเตาเผาสังคโลกที่ทับซ้อนกันอยู่ถึง 19 เตา โดยเตาเผาบ้านเกาะน้อยนั้นแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 1) เตาตะกรับ ซึ่งเป็นเตาขนาดเล็ก เป็นเตาเผาที่ให้ความร้อนในแนวดิ่ง และ 2) เตาทุเรียง มีลักษณะเหมือนประทุนเรือ มีปล่อยระบายควัน และเป็นการให้ความร้อนในแนวนอน
